Xây dựng kế hoạch quản lý lễ hội chùa Hương 2019

UBND huyện Mỹ Đức – Hà Nội vừa xây dựng xong Kế hoạch quản lý, tổ chức Lễ hội Chùa Hương 2019 với chủ đề “Lễ hội kỷ cương, Văn minh du lịch”.

Theo dự thảo, Ban tổ chức Lễ hội thành lập các Tiểu ban, trạm kiểm tra, tổ kiểm tra, gồm: Tiểu ban Văn hóa - Xã hội; Kinh tế - Tài chính; An ninh trật tự; Quản lý Di tích - Thắng cảnh và vệ sinh môi trường; Quản lý điều hành cổng trạm; Điều hành vận chuyển khách. Nhiệm vụ của các tiểu ban cũng được xác định rõ ràng.

Về công tác tổ chức, các tiểu ban Văn hóa - Xã hội phải đảm bảo công tác tuyên truyền để du khách tham quan và người dân hiểu rõ giá trị lịch sử, ý nghĩa của lễ hội, của di tích; trách nhiệm nếp sống văn minh, lịch sự trong công tác dịch vụ du lịch, lễ hội; đẩy lùi các hiện tượng tiêu cực phát sinh; lắp dựng các cụm panô, băng rôn, khẩu hiệu, quảng bá phù hợp để du khách du lịch chùa Hương có được những thông tin cần thiết về khu di tích thắng cảnh và lễ hội.

Bên cạnh đó, tăng cường các hoạt động văn hóa, nghệ thuật, triển lãm, treo cờ Tổ quốc, cờ hội ở các điểm tập trung đông người theo quy định; phối hợp với các lực lượng thường xuyên kiểm tra mọi hoạt động văn hóa, xử lý nghiêm những vi phạm, phòng ngừa các tệ nạn xã hội: Bói toán, bán thẻ, mê tín dị đoan, đồ chơi trẻ em nguy hiểm…

Về công tác hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo, Ban Tôn giáo, Ban trị sự Phật giáo huyện, chư tăng ni trụ trì, Ban quản lý các đền, chùa, động trong khu Di tích - Thắng cảnh xây dựng kế hoạch phối hợp với các lực lượng của Ban tổ chức, xã Hương Sơn làm tốt công tác phục vụ hướng dẫn du khách về dự lễ hội, tham gia các hoạt động tôn giáo, tín ngưỡng theo quy định của Pháp luật.

UBND huyện Mỹ Đức cũng nhấn mạnh việc tổ chức tốt ngày khai hội, ngày Phật Đản đảm bảo trang trọng đúng nghi thức tôn giáo; hướng dẫn khách tham quan dâng lễ, đặt tiền lễ đúng nơi quy định; quản lý chặt chẽ những người tham gia phục vụ ở các đền, chùa, động trong khu di tích thắng cảnh và lễ hội.

Ông Nguyễn Văn Hậu - Phó Chủ tịch UBND huyện Mỹ Đức, Trưởng Ban tổ chức Lễ hội Chùa Hương cho biết, Ban tổ chức đã yêu cầu các bộ phận chuyên môn chuẩn bị tốt công tác xã hội, y tế, bảo hiểm, an ninh, an toàn thực phẩm, phân luồng giao thông...

Cụ thể, các tiểu ban thường xuyên kiểm tra phòng chống dịch bệnh, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, nguồn nước, tổ chức phun thuốc đảm bảo thanh khiết môi trường trong khu vực Lễ hội.

Trưởng Ban tổ chức yêu cầu, tuyệt đối không được bố trí các điểm kinh doanh ở nội tự các chùa, động, khu vực sân của nhà thường trực Ban tổ chức tại Thiên Trù, sân ngoài cổng Nam Thiên Môn, sân động Hương Tích, khu vực sân cổng động Hương Tích.

Ban tổ chức đã yêu cầu các đơn vị kinh doanh khu vực lễ hội không quảng cáo và tổ chức các dịch vụ ăn uống chế biến từ động vật hoang dã trong khu vực lễ hội; không cho phép phương tiện xe công nông, xe lam hoạt động trên các tuyến đường bộ; xuồng, đò có gắn máy động cơ không có giấy phép không được hoạt động trên suối Yến…

Về vấn đề bảo đảm an toàn cho du khách khi di chuyển bằng đò trên suối Yến vào thời gian cao điểm, ông Nguyễn Văn Hậu cho biết, hiện nay, UBND xã Hương Sơn đã có kế hoạch mua bổ sung phao cứu sinh cung cấp đầy đủ cho các phương tiện tham gia vận chuyển khách tour lễ hội 2019, bố trí phương tiện cứu hộ đảm bảo an toàn về người và tài sản cho du khách. Ban tổ chức Lễ hội yêu cầu UBND xã Hương Sơn nhắc nhở các chủ phương tiện thực hiện nghiêm túc việc sử dụng phao cứu sinh trên xuồng, đò.

Kiến trúc dân gian độc đáo của chùa Thầy

Chùa Thầy và khu vực núi đá Sài Sơn, Hoàng Xá, Phượng Cách (huyện Quốc Oai, Hà Nội) được công nhận là Di tích quốc gia đặc biệt năm 2014, Bộ tượng Di Đà Tam Tôn tại chùa Thầy được công nhận là Bảo vật quốc gia năm 2015. Để phục vụ tốt hơn nhu cầu hành hương lễ Phật, tham quan các danh lam, thắng cảnh trong vùng của người dân, từ năm 2018, huyện Quốc Oai đã nâng cấp lễ hội chùa Thầy Hà Tây thành mùa lễ hội.

Theo truyền thống, lễ hội chùa Thầy được tổ chức vào các ngày 5, 6, 7 tháng 3 (âm lịch). Lễ hội chùa Thầy năm nay bắt đầu từ mồng 1 Tết Nguyên đán và kéo dài đến hết tháng 3 (âm lịch). Ba ngày hội truyền thống sẽ được tổ chức thành ba ngày chính hội trong mùa lễ hội. Theo Phó Chủ tịch UBND huyện Quốc Oai Nguyễn Đức Phương, kể từ khi chùa Thầy và khu vực núi đá Sài Sơn, Hoàng Xá, Phượng Cách được công nhận là Di tích quốc gia đặc biệt vào năm 2014, và một năm sau đó, ba pho tượng Di Đà Tam Tôn tại chùa Thầy được công nhận là Bảo vật quốc gia, lượng du khách đến với chùa Thầy ngày một đông hơn. Việc tổ chức thành mùa lễ hội chùa Thầy nhằm đáp ứng nguyện vọng của đông đảo khách thập phương.

Trên địa bàn Hà Nội, hiếm có khu vực nào có những giá trị độc đáo như khu vực núi đá Sài Sơn, Hoàng Xá, Phượng Cách khi giữa vùng đồng bằng mọc lên một dải núi, gồm 11 ngọn núi đá. Nổi bật nhất trong dải núi đó là núi Sài Sơn (núi Thầy), hình vòng cung cao khoảng 100 m, từ xã Sài Sơn kéo xuống tận xã Hoàng Xá với bán kính hơn 3 km. Núi Sài với nhiều hang động nổi tiếng như hang Cắc Cớ, hang Thánh Hóa, hang Gió... Thiền sư Từ Đạo Hạnh (1072-1116) đã chọn chốn phong thủy hữu tình này là nơi tu hành. Hiện tại, chùa Thầy là một tổ hợp kiến trúc Phật giáo kết hợp kiến trúc dân gian lớn có niên đại thế kỷ 17 đến 18. Riêng chùa Cả đã là một tổ hợp kiến trúc hiếm có ở nước ta. Chùa nằm trên một bán đảo nhô ra hồ Long Trì. Ngoài các hạng mục quan trọng được xây dựng bề thế, quy mô, điểm độc đáo của ngôi chùa còn ở hai cây cầu cổ, kiểu thượng gia hạ kiều (trên là nhà, dưới là cầu) nằm hai bên chùa. Một cây cầu nối với làng xóm, một cây cầu nối chùa với đảo nhỏ. Ngay trước cửa chùa là một tòa thủy đình, gắn với truyền thuyết thiền sư Từ Đạo Hạnh dạy dân múa rối nước. Chỉ riêng hai cây cầu và tòa thủy đình (xây dựng khoảng thời Hậu Lê) cũng đã khiến khách tham quan tour du xuân 2019 bị mê hoặc bởi vẻ đẹp độc đáo và đặc sắc. Quanh núi Sài Sơn còn có chùa Cao (Đỉnh Sơn tự), theo truyền thuyết là nơi Từ Đạo Hạnh trút xác để đầu thai trở lại thành Vua Lý Thần Tông; chùa Một Mái (Bối Am tự), nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ở và làm việc từ ngày 3-2 đến 2-3-1947; chùa Long Đẩu, chùa Sài Khê...

Quần thể di tích chùa Thầy còn lưu giữ được hệ thống các di vật, cổ vật rất phong phú thuộc nhiều chủng loại, chất liệu. Trong đó, bộ tượng Di Đà Tam Tôn được công nhận là Bảo vật quốc gia, nằm trong Di tích quốc gia đặc biệt cho nên được ví như "báu vật nằm trong báu vật". Ngoài ra, quần thể này còn có một loạt các di tích quan trọng khác như: chùa Hoa Vân, đền Văn Xương, quán Hoàng Xá, chùa Hoàng Kim...

Từ năm 2017, UBND huyện Quốc Oai đã lên phương án Quy hoạch tổng thể Di tích quốc gia đặc biệt chùa Thầy và khu vực núi đá Sài Sơn, Hoàng Xá, Phượng Cách nhằm bảo tồn và phát huy giá trị di tích, thu hút khách du lịch, góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Huyện Quốc Oai sẽ di dời 47 hộ dân sống quanh hồ Long Trì dưới chân núi Thầy đến khu tái định cư mới để bảo đảm các vành đai bảo vệ theo quy định, mở đường giao thông bắc nam khu đô thị Quốc Oai, từ đại lộ Thăng Long về chùa Thầy rộng 42 m và mở đường dẫn từ đường vành đai du lịch về chùa Long Đẩu... Cũng từ năm 2017, UBND huyện Quốc Oai đã lên phương án đổi mới công tác tổ chức quản lý, tổ chức lễ hội chùa Thầy.

Dịp chính Hội năm nay, huyện Quốc Oai phục dựng nguyên bản các nghi thức tế, rước trong các ngày Lễ Mộc dục và Lễ Tạ Thánh. Huyện cũng tham vấn từ các nhà khoa học, từng bước khôi phục trang phục lễ tế truyền thống mang dấu ấn đặc trưng của mỗi thôn, làng trong quá trình thực hiện các nghi lễ. Bên cạnh phần lễ, Ban tổ chức cũng tổ chức nhiều hoạt động văn hóa, nghệ thuật trong phần hội. Các loại hình di sản phi vật thể của huyện Quốc Oai như: hát Dô xã Liệp Tuyết, hát Ví Hàm Rồng của xã Tuyết Nghĩa, múa rối nước của Sài Sơn, hát chèo của xã Đại Thành, hát tuồng của xã Dương Cốc... được trình diễn tại lễ hội. Ngoài việc trình diễn múa rối nước đặc sắc, các trò chơi dân gian truyền thống của người dân Sài Sơn như: đá cầu, bắt trạch trong chum, bịt mắt đập niêu, kéo co... được tổ chức khu vực sân trung tâm trước hồ Long Trì và chùa Long Đẩu.

Những món ăn tuyệt ngon của Đường Lâm

Làng cổ Đường Lâm cách trung tâm TP. Hà Nội khoảng 50 km, là nơi lưu giữ nhiều giá trị văn hóa của làng quê Việt.

Nghề làm tương ở Đường Lâm có từ thời xa xưa và mỗi nhà đều có một vài vại tương phơi ngoài sân. Để có được bát tương ngon cũng cầu kỳ, kiểu cách. Để có nước tương ngon, người làng Đường Lâm có bí quyết dùng nước giếng Giang (giếng nước đá ong ở gần nhà thờ Thám hoa Giang Văn Minh), bởi nước từ giếng ấy trong văn vắt và ngọt lừ. Có nước đỗ ngâm từ đậu tương rồi, người làm tương Đường Lâm sẽ cho dấm mốc vào trong chum, phơi giữa sân dưới nắng hè tháng 6 cho thật nhuyễn.

Với nước tương ngon, người làng Đường Lâm đã sáng tạo ra những món ăn ngon. Không chỉ có cà ngâm tương, củ cải ngâm tương, người dân làng cổ còn có đặc sản “tuyệt chiêu” là thịt lợn luộc ngâm tương.

Món chè kho cũng là một món "mời chào" du khách tour du lịch làng cổ Đường Lâm tới với làng cổ. Chè kho làm từ đỗ xanh đã được đồ lên, rồi cho đường, dùng chiếc đũa cái to đảo thật đều tới khi những hạt đỗ như nát ra, láng mịn. Chè kho ăn khi nguội, dùng dao sắn từng miếng nho nhỏ đôi ba ngón tay, vừa ăn, vừa nhấp môi với chè xanh thì sẽ thấy vị ngọt thơm dìu dịu lan tỏa rất dễ chịu.

Món kẹo dồi Đường Lâm được bày bán ngay ở khu nhà đầu làng - nơi du khách hay gửi xe để vào thăm làng. Nguyên liệu làm kẹo dồi không quá cầu kỳ, chỉ gồm mạch nha, đường và lạc. Tuy nhiên khâu làm kẹo mới quan trọng và đòi hỏi người làm phải có sức khỏe tốt để "đánh" kẹo. Kẹo sau khi chế biến xong sẽ được lăn qua lớp bột nếp trắng tạo thành một lớp phủ mịn màng. Khi ăn bạn sẽ cảm nhận vị bùi, ngậy thơm và nhớ đừng quên thưởng thức kèm một chén chè tươi nhé.

Đường Lâm còn nổi tiếng bởi món thịt quay đòn với hương vị khác biệt. Để làm món ăn này, thịt phải là loại ba chỉ ngon, tươi và có lớp da dày, không quá nhiều mỡ. Khi ăn thực khách tour du xuân 2019 sẽ cảm nhận phần bì của miếng thịt giòn tan, vàng ươm và thơm lừng vị bùi bùi của lá ổi. Thịt quay đòn ngọt, đậm vị và thơm mùi húng lìu, quyện lẫn với mùi lá ổi, ăn mãi mà không ngấy.

Theo quan niệm của người Đường Lâm, gà Mía là sản vật quý, thể hiện cho sự ăn nên làm ra, sung túc và đủ đầy trong mỗi gia đình. Đặc sản “đầu công, mình cốc…” này từng là sản vật “tiến vua” một thời...